"Alle hens aan dek" volgens Bank Internationale Betalingen

Na ons artikel "Vals crisis-alarm?!" van begin deze maand verscheen vandaag in het FD een artikel over het zondag gepubliceerde kwartaalrapport van de Bank Internationale Betalingen (BIS). Ook hierin wordt gerefereerd aan de inverse rentestructuur. Maar er blijken nog veel meer verontrustende signalen.

BIS vreest een reeks aan hobbels op de financiële markten
De klappen die de financiële markten in de afgelopen maanden moesten incasseren kunnen niet worden gezien als een tijdelijke correctiefase. Beleggers moeten rekening houden met aanhoudende onrust en een serie schokken.

Dat zegt hoofdeconoom Claudio Borio van de gerenommeerde Bank voor Internationale Betalingen (BIS) in een toelichting op het zondag gepubliceerde kwartaalrapport van de instelling uit Basel. 'De recente hobbel is er waarschijnlijk slechts één in een reeks.'
Volgens de econoom hoeft niemand op te kijken van de huidige onrust. Gezien de initieel ongekende situatie met extreem lage rentes en wereldwijd hoge schuldenbergen (zowel privaat als publiek) moest de normalisering van het beleid van de grote centrale banken wel tot grote uitdagingen leiden, aldus Borio.

Rentepad van Fed
Tekenend is de rol die de Federal Reserve in de afgelopen maanden heeft gespeeld. In oktober was het de angst voor een harder op de rem trappende Jerome Powell - de voorzitter van het stelsel van Amerikaanse centrale banken - die voor een flinke stijging zorgde van de nominale en reële rente. Aandelen gingen daardoor wereldwijd in de uitverkoop. Begin deze maand kwam er een nieuwe verkoopgolf, maar dit keer juist omdat de Fed begon terug te komen op zijn renteplannen. Hierdoor ontstond een inverse rentestructuur, waarbij de korte rente uitsteeg boven de lange. Dit geldt als een belangrijke indicatie voor een aankomende recessie.
De handelsonrust en de politieke spanningen in veel delen van de wereld verergerden de marktonrust. Beleggers in opkomende markten bleken gevoelig voor fluctuaties in de renminbi, terwijl de brexit en de Italiaanse begrotingsperikelen Europese partijen raakten. Daar komt nu bij dat ook de ECB zijn stabiliserende rol geleidelijk aan opgeeft. Met zijn opkoopprogramma hield Frankfurt de rentes zeer laag, maar daar is afgelopen week een punt achter gezet. Na de zomer van 2019 zal vermoedelijk ook de ECB de beleidsrente willen gaan optrekken en zal dus ook de Europese monetaire autoriteit de onzekerheid gaan voeden.

Turbulentie
Op de Aziatische, Europese en Amerikaanse aandelenmarkten betekende de turbulentie in het afgelopen kwartaal verliezen van gemiddeld 8% tot ruim 10%. De banken, automakers, chemie- en industriewaarden deden het overal nog een stukje slechter. Op de Europese en Amerikaanse markten voor bedrijfsobligaties zijn ondertussen in de afgelopen maanden de spreads stevig gestegen, vooral in het risicovolle high yield-segment (100 basispunten sinds oktober).
Opvallend is ook de snelle stijging van het risico op wanbetalingen van Amerikaanse bedrijven met een BBB-rating. Let wel, zo meldt de BIS, deze categorie bedrijfsschuld van net boven junk is goed voor een derde van de in totaal uitstaande bedrijfsleningen. En die schuldenlast is dit jaar - uitgedrukt als percentage van het bbp - uitgestegen tot boven het niveau van voor de crisis.
Borio noemt de BBB-categorie 'een donkere wolk die boven beleggers hangt'. Indien de economie afzwakt en deze leningen worden afgewaardeerd, zal er substantiële druk komen te staan op deze toch al illiquide markt. 'In dat geval kunnen er gemakkelijk brede schokgolven ontstaan', aldus de Italiaanse econoom. Hij merkt daarbij op dat de kans dat hierdoor een recessie ontstaat groter is dan bij de traditionele route via hoge inflatie.

In het rapport benadrukt de BIS bovendien - in navolging van het IMF - het toegenomen risico van hefboomleningen ('leveraged loans'). Dit type bankleningen komt voor een flink deel terecht bij beleggers en investeerders. Vroeger waren daar allerlei beschermingsvoorwaarden aan verbonden, maar inmiddels zijn die voor 80% van deze leningen versoepeld. Alleen al in de VS staat er voor bijna $1200 mrd aan dit soort 'covenant lite'-leningen uit.

Afhankelijkheid van dollars
Een andere bron van zorg bij de 'bank der centrale banken' is de toename van de hoeveelheid dollarverplichtingen van niet-Amerikaanse banken. Die zijn sinds de kredietcrisis met een derde gestegen tot ruim $14.000 mrd, onder meer omdat het jarenlang zo goedkoop was om activiteiten met dollars te financieren.
Afgezien van het gegeven dat hogere rentes in de VS negatief doorwerken in de bedrijfsvoering van niet-Amerikaanse kredietnemers, is er ook een mogelijk problematische verschuiving geweest in de wijze waarop banken aan hun dollars komen. Banken betrekken hun dollars niet langer via Amerikaanse dochters in de VS, maar voor inmiddels bijna 80% van Amerikaanse ingezetenen. Of die partijen in een periode van wereldwijde stress reageren, is nog een vraagteken. Indien zij zich massaal terugtrekken, kan er een 'dollarsqueeze' ontstaan, schrijft de BIS.
Centrale banken moeten volgens de Zwitserse instelling klaarstaan om een plotseling tekort aan dollars met swaplijnen te pareren. Dat gebeurde ad hoc tijdens de kredietcrisis toen onder meer de ECB en de Bank of England onbeperkt dollars konden krijgen van de Fed.
bron: FD dd 16-12-2018

---