Na ons artikel "Vals crisis-alarm?!" van begin deze maand verscheen vandaag in het FD een artikel over het zondag gepubliceerde kwartaalrapport van de Bank Internationale Betalingen (BIS). Ook hierin wordt gerefereerd aan de inverse rentestructuur. Maar er blijken nog veel meer verontrustende signalen.

BIS vreest een reeks aan hobbels op de financiële markten
De klappen die de financiële markten in de afgelopen maanden moesten incasseren kunnen niet worden gezien als een tijdelijke correctiefase. Beleggers moeten rekening houden met aanhoudende onrust en een serie schokken.

Dat zegt hoofdeconoom Claudio Borio van de gerenommeerde Bank voor Internationale Betalingen (BIS) in een toelichting op het zondag gepubliceerde kwartaalrapport van de instelling uit Basel. 'De recente hobbel is er waarschijnlijk slechts één in een reeks.'
Volgens de econoom hoeft niemand op te kijken van de huidige onrust. Gezien de initieel ongekende situatie met extreem lage rentes en wereldwijd hoge schuldenbergen (zowel privaat als publiek) moest de normalisering van het beleid van de grote centrale banken wel tot grote uitdagingen leiden, aldus Borio.

Rentepad van Fed
Tekenend is de rol die de Federal Reserve in de afgelopen maanden heeft gespeeld. In oktober was het de angst voor een harder op de rem trappende Jerome Powell - de voorzitter van het stelsel van Amerikaanse centrale banken - die voor een flinke stijging zorgde van de nominale en reële rente. Aandelen gingen daardoor wereldwijd in de uitverkoop. Begin deze maand kwam er een nieuwe verkoopgolf, maar dit keer juist omdat de Fed begon terug te komen op zijn renteplannen. Hierdoor ontstond een inverse rentestructuur, waarbij de korte rente uitsteeg boven de lange. Dit geldt als een belangrijke indicatie voor een aankomende recessie.
De handelsonrust en de politieke spanningen in veel delen van de wereld verergerden de marktonrust. Beleggers in opkomende markten bleken gevoelig voor fluctuaties in de renminbi, terwijl de brexit en de Italiaanse begrotingsperikelen Europese partijen raakten. Daar komt nu bij dat ook de ECB zijn stabiliserende rol geleidelijk aan opgeeft. Met zijn opkoopprogramma hield Frankfurt de rentes zeer laag, maar daar is afgelopen week een punt achter gezet. Na de zomer van 2019 zal vermoedelijk ook de ECB de beleidsrente willen gaan optrekken en zal dus ook de Europese monetaire autoriteit de onzekerheid gaan voeden.

Turbulentie
Op de Aziatische, Europese en Amerikaanse aandelenmarkten betekende de turbulentie in het afgelopen kwartaal verliezen van gemiddeld 8% tot ruim 10%. De banken, automakers, chemie- en industriewaarden deden het overal nog een stukje slechter. Op de Europese en Amerikaanse markten voor bedrijfsobligaties zijn ondertussen in de afgelopen maanden de spreads stevig gestegen, vooral in het risicovolle high yield-segment (100 basispunten sinds oktober).
Opvallend is ook de snelle stijging van het risico op wanbetalingen van Amerikaanse bedrijven met een BBB-rating. Let wel, zo meldt de BIS, deze categorie bedrijfsschuld van net boven junk is goed voor een derde van de in totaal uitstaande bedrijfsleningen. En die schuldenlast is dit jaar - uitgedrukt als percentage van het bbp - uitgestegen tot boven het niveau van voor de crisis.
Borio noemt de BBB-categorie 'een donkere wolk die boven beleggers hangt'. Indien de economie afzwakt en deze leningen worden afgewaardeerd, zal er substantiële druk komen te staan op deze toch al illiquide markt. 'In dat geval kunnen er gemakkelijk brede schokgolven ontstaan', aldus de Italiaanse econoom. Hij merkt daarbij op dat de kans dat hierdoor een recessie ontstaat groter is dan bij de traditionele route via hoge inflatie.

In het rapport benadrukt de BIS bovendien - in navolging van het IMF - het toegenomen risico van hefboomleningen ('leveraged loans'). Dit type bankleningen komt voor een flink deel terecht bij beleggers en investeerders. Vroeger waren daar allerlei beschermingsvoorwaarden aan verbonden, maar inmiddels zijn die voor 80% van deze leningen versoepeld. Alleen al in de VS staat er voor bijna $1200 mrd aan dit soort 'covenant lite'-leningen uit.

Afhankelijkheid van dollars
Een andere bron van zorg bij de 'bank der centrale banken' is de toename van de hoeveelheid dollarverplichtingen van niet-Amerikaanse banken. Die zijn sinds de kredietcrisis met een derde gestegen tot ruim $14.000 mrd, onder meer omdat het jarenlang zo goedkoop was om activiteiten met dollars te financieren.
Afgezien van het gegeven dat hogere rentes in de VS negatief doorwerken in de bedrijfsvoering van niet-Amerikaanse kredietnemers, is er ook een mogelijk problematische verschuiving geweest in de wijze waarop banken aan hun dollars komen. Banken betrekken hun dollars niet langer via Amerikaanse dochters in de VS, maar voor inmiddels bijna 80% van Amerikaanse ingezetenen. Of die partijen in een periode van wereldwijde stress reageren, is nog een vraagteken. Indien zij zich massaal terugtrekken, kan er een 'dollarsqueeze' ontstaan, schrijft de BIS.
Centrale banken moeten volgens de Zwitserse instelling klaarstaan om een plotseling tekort aan dollars met swaplijnen te pareren. Dat gebeurde ad hoc tijdens de kredietcrisis toen onder meer de ECB en de Bank of England onbeperkt dollars konden krijgen van de Fed.
bron: FD dd 16-12-2018

Aflossingsvrije hypotheek is in feite èn niet goedkoop èn niet aflossingsvrij
Doordat op een aflossingsvrije hypotheek niet  wordt afgelost, betaalt u gedurende de gehele looptijd het volle bedrag aan hypotheekrente. De ingevoerde beperkingen van de aftrek (zie hieronder) van die rente maakt dat nog duurder.
Daarnaast moet aan het einde van de looptijd de lening ineens worden afgelost. De oplossing was tot voor kort vrij simpel: gewoon verlengen. Die simpele oplossing gaat lang niet altijd meer op.

Dit stuk is als volgt opgebouwd:
1. Drie Problemen -> fiscaal (1), contract (2) en banken (3)
2. Oplossingen -> voor Millenials (1), 30-ers, 40-ers (2) en 50-ers en Ouderen (3)
3. De juiste oplossing


1. Drie Problemen -> fiscaal (1), contract (2) en banken (3)

Probleem 1: Fiscale beperking èn einde van de aftrek van hypotheekrente
De achtereenvolgende kabinetten hebben een reeks van beperkingen opgeworpen voor de aftrek van uw hypotheekrente. Er zijn vijf beperkingen:

  1.a einde van de aftrek
  1.b inbreng overwaarde bij verkoop oude woning
  1.c verhoging huurwaardeforfait
  1.d beperking aftrek rente vanwege type hypotheek
  1.e verlaging belastingtarief aftrek
​
Probleem 1.a: Einde van de rente aftrek in 2031
Met ingang van 2001  is de rente van uw hypotheek aftrekbaar voor een periode van maximaal 30 jaar.  Voor alle  hypotheken begint deze periode op het moment van afsluiten of 1-1-2001.
Dat betekent het einde van de fiscale aftrek van hypotheekrente in 2031 voor een groot deel van de hypotheken. Dat is 13 jaar vanaf nu !!!

Probleem 1.b: Inbreng overwaarde bij verkoop oude woning
Met ingang van 2004 dient u de gerealiseerde overwaarde bij de verkoop van uw oude woning in te brengen in de financiering van de nieuwe woning. U kunt alleen ontsnappen aan die verplichte (fiscale) inbreng door drie jaar geen nieuwe eigen woningschuld aan te gaan, bijvoorbeeld door te gaan huren.
​
Probleem 1.c: Verhoging huurwaardeforfait
​Het bezitten van een eigen woning leidt tot een fiscale bijtelling over de WOZ-waarde ervan. Het tarief is intussen verhoogd van 0,6% naar 0,75% en zelfs 2,35% als de woz-waarde het miljoen te boven gaat (de zogenaamde villataks). Het huurwaardeforfait wordt uitgelegd als inkomsten uit eigen woning en verminderd in feite de aftekbare hypotheekrente. Door de Wet Hillen kan de aftrekbare rente hoogstens tot nul worden verminderd.

Probleem 1.d: Beperking aftrek vanwege hypotheektype
Sinds 2013 dient iedere nieuwe hypotheek in maximaal 30 jaar annuïtair worden afgelost wil de hypotheekrente in aanmerking komen voor aftrek. Een uitzondering wordt gemaakt voor aflossingsvrije hypotheken die eind 2012 al waren verstrekt.

Probleem 1.e: Verlaging belastingtarief aftrek hypotheekrente
Met ingang van 2014 wordt het belastingtarief waartegen je de hypotheekrente wordt afgetrokken in de 4e schijf stapsgewijs verlaagd van 52% naar 38%. In 2017 staat het tarief op 50%. De systematiek voor deze verlaging leidt feitelijk tot een bijtelling met het correctietarief (max 14%). Bij een lage hypotheek cq kleine hypotheek leidt de eerder genoemde Wet Hillen weliswaar tot een nul-aftrek, maar de tariefcorrectie leidt tot een bijtelling. De toezegging van Minister Blok (wonen) dat je dan de aftrek van hypotheekrente dan simpelweg achterwege mag laten, is keihard tegengesproken door staatsecretaris Wiebes (financiën).

Probleem 2: Contract -> Aflossingsvrij betekent: Aan het eind INEENS aflossen !!
Oude aflossingsvrije hypotheekcontracten hadden vaak een duur van 75 jaar (Stad Rotterdam). De nieuwere contracten kennen echter een looptijd van 30 jaar. Dus naast het einde van de rente-aftrek (probleem 1.a) zullen veel mensen binnen enkele jaren hun hypotheek moeten aflossen of verlengen. De Nederlandse Bank en de Autoriteit Financiële Markten zijn wakker geworden en zien deze betonnen muur voor met name aflossingsvrije hypotheken nu heel snel dichtbij komen. Geldgevers worden onder druk gezet al hun klanten te benaderen om hen alsnog tot aflossing over te halen.

Probleem 3: Banken -> strengere regels: ​niet automatisch verlengen en strikte toetsingscriteria
Tegelijkertijd zien wij dat banken hypotheken op afloopdatum niet meer automatisch verlengen. Het verlengen van uw hypotheek wordt een volledige acceptatie op basis van èn woningwaarde èn (pensioen)inkomen. En daar zit het probleem: u moet op dat moment uw hypotheek oversluiten tegen de rente op dat moment en de toetsingscriteria op dat moment. Die toetsingscriteria zijn de laatste jaren fors aangescherpt, waardoor u minder kunt lenen. Door het gerommel met uw pensioen, kunt u tegen die tijd nog minder lenen. Dat betekent uit eigen zak aflossen tot het nieuwe lagere leningbedrag.


2. Oplossingen -> voor Millenials (1), 30-ers, 40-ers (2) en 50-ers en Ouderen (3)

Oplossing 1: voor de Millennials (een beperkt probleem)
Diegenen na 2013 hun eerste hypotheek of een extra​ hypotheek afsluiten, zijn vanwege de Beperking aftrek vanwege hypotheektype (probleem 1.d) aangewezen op een annuïtair of lineair aflossende hypotheek. Hieronder vallen ook degenen die hun ex-partner moeten uitkopen bij een ontslag uit hoofdelijkheid. Voor die leningen zijn de problemen beperkt; de lening wordt immers verplicht afgelost. Het maandlastenoverzicht bij de offerte geeft alleen wel aan dat de laatste 15 jaar nauwelijks meer belastingvoordeel wordt verkregen vanwege èn de lage restschuld èn de lage hypotheekrente èn het hoge huurwaardeforfait (probleem 1.c).

Oplossing 2: voor de 30-ers, 40-ers en 50-ers: onderneem actie !
Deze (oudere) jongeren die een aflossingsvrije hypotheek hebben, gaan een betonnen muur tegemoet van einde rente-aftrek (probleem 1.a) en een volledige toetsing om te kunnen verlengen. Zij kunnen niet simpelweg volhouden dat zij het huis tegen die tijd wel verkopen. Een huis is immers een belegging en een waarde van nu zegt niets over de waarde in de toekomst op een bepaald moment. Eind jaren 70/begin jaren 80 waren huizen nagenoeg onverkoopbaar door de hoge rentestand. Nog maar enkele jaren geleden werden huizen niet verkocht ondanks de lage rente. In die tijdvakken hadden huizen nauwelijks waarde. Om toch te verkopen zul je fors in prijs moeten zakken. Beter is het om actie te ondernemen en een oplossing te maken die in jouw toekomstplannen past.

Oplossing 3: voor ouderen (Aflossen wellicht niet de juiste oplossing​)
Gedwongen worden om in korte tijd uw aflossingsvrije hypotheek geheel of gedeeltelijk af te lossen is geen prettig vooruitzicht. Het zou een gat slaan in uw huidige budget of uw spaargeld. Terwijl een woning zonder hypotheek geen garantie is dat u uw boodschappen kunt afrekenen in de supermarkt.


​3. De juiste oplossing
​De juiste oplossing is er een die in uw situatie en toekomstplannen past.
​Millenials doen er sowieso goed aan zelf vermogen te vormen gezien de ontwikkelingen op pensioengebied. Met een deel daarvan zouden zij het gebrek aan belastingvoordeel op hun hypotheekrente kunnen opvangen.
Voor 30-ers en 40-ers geldt eigenlijk hetzelfde met daar bovenop het probleem van de aflossingsvrije hypotheken.
Voor 50-ers en Ouderen is het wellicht raadzaam gebruik te maken van de lage rente en uw hypotheek over te sluiten. U maakt daarbij gebruik van de zeer lage hypotheekrente. Zeker als uw pensioen voor de deur staat, is een 30-jaar vaste rente van 2,6% een aanrader. Een eventuele boeterente kunt u tegen het hoge tarief van werkenden aftrekken. En u kunt daarbij opnieuw overwegen wel of niet te gaan aflossen (in 30 jaar).

​
​Bel ons voor ondersteuning bij uw keuze
​Wij staan al decennia lang relaties bij om slimme keuzes te maken op financieel gebied en het maximale uit hun leven te halen. Wellicht kunnen wij ook u helpen aan een RIJK leven. Neem contact met ons op voor een wederzijdse kennismaking zonder kosten.


Wist u trouwens dat:

De rentes op Amerikaanse staatsobligaties stellen zich op in recessiestand. Voor het eerst sinds 2007 is er sprake van een (deels) omgekeerde rentecurve, waarbij korte rentes hoger zijn dan langere rentes.

Indicator voor crisis
Zo'n omgekeerde rentecurve geldt op de financiële markten als een van de meest betrouwbare indicatoren dat er een recessie op komst is.

Maandag: rente 2- en 3-jaars obligaties hoger dan de 5-jaars obligaties
Maandag steeg het effectief rendement (de 'yield') op twee- en driejaarsobligaties tot boven het niveau van de vijfjaarsobligaties. Dit is een omkering van wat gebruikelijk is, namelijk dat beleggers een hogere rentevergoeding vragen naarmate de looptijd van een lening langer is.

Dinsdag: 2- en 3-jaars nog steeds nipt hoger
Dinsdagnamiddag stond de 2-jaars rente op 2,825% en de 3-jaars rente op 2,830%. Dat is nipt hoger dan de yield op een staatsobligatie met een looptijd van 5 jaar, die 2,816% bedraagt. Dit verschil tussen korte en langere rentes wordt op de financiële markten nauw in de gaten gehouden, omdat alle economische recessies sinds de jaren '60 vooraf zijn gegaan door een omgekeerde rentecurve. Daarmee is de indicator een van de betrouwbaarste alarmbellen van de financiële markten. In de regel volgt een recessie 6 tot 24 maanden nadat de rentecurve zich heeft omgedraaid.

Belangrijke kanttekening
Een belangrijke kanttekening daarbij is dat het verschil tussen de 2- en 5-jaars rente niet de gebruikelijke manier is om naar de rentecurve te kijken. Gewoonlijk gaat het rentealarm pas echt af als de 2-jaars rente hoger is dan de 10-jaars rente. Zo ver is het nu nog niet, aangezien de 10-jaars rente met 2,946% nog altijd zo'n 12 basispunten boven de 2-jaars rente staat.

Alternatieve manieren
Gebruikelijke alternatieve manieren om naar de rentetermijnstructuur te kijken, zijn het verschil tussen de 3-maands rente (2,412%) en de 10-jaars rente (2,946%). Ook wordt weleens gekeken naar het gat tussen de 10-jaars en de 30-jaars rente, die op 3,203% staat.

Vals alarm
Overigens woedt er een debat over de vraag of de omdraaiing van de rentetermijnstructuur ditmaal geen vals alarm zou kunnen zijn. Jaren van lage inflatie en zeer expansief monetair beleid, zoals het grootschalige opkoopprogramma van de Amerikaanse Federal Reserve, hebben de rentecurve danig verstoord. Zo is de termijnpremie, oftewel de 'risicopremie' voor het langer vastzetten van geld, ditmaal volledig verdwenen.

Uniek verschijnsel
Het is uniek aan deze periode dat de omdraaiing van de rentecurve hierdoor wordt veroorzaakt, en niet doordat de markt de verwachting inprijst dat er de komende jaren een rentedaling op komst is. Om deze reden schreven economen van DNB vorige week nog in economenvakblad ESB dat de alarmbel ditmaal vooralsnog niet zorgwekkend is.
bron: FD.nl dd 4-12-2018